Elektrolecznictwo
Elektrolecznictwem albo elektroterapią nazywa się dział lecznictwa fizykalnego, w którym do celów leczniczych wykorzystuje się bodźce elektryczne. Elektroterapia korzysta z działania biologicznego prądu elektrycznego, który może: pobudzać nerwy i mięśnie, uśmierzać ból, zwiększać ukrwienie tkanek, zmniejszać napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych i naczyniowych, łagodzić stany zapalne, zwiększać przepływ limfy, przyśpieszać wchłanianie obrzęków, wpływać na trofikę tkanek, intensyfikować procesy przemiany materii, przyśpieszać regeneracje tkanek.
Do zabiegów wykorzystuje się prąd stały (w czasie przepływu nie zmienia kierunku ani natężenia), modulowane prądy średniej częstotliwości oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.
Do zabiegów elektroterapii należą:
- galwanizacja,
- jonoforeza,
- elektrostymulacja,
- prądy diadynamiczne (Bernarda),
- prądy TENS,
- prądy Traberta,
- prądy Interferencyjne (Prądy Nemeca),
- prądy Kotza (rosyjska stymulacja),
- Tonoliza.
Galwanizacja
To zabieg elektroleczniczy, w którym wykorzystuje się prąd stały, przepływający między dwoma elektrodami (anodą i katodą). Polega na przyłożeniu elektrod do wilgotnej skóry. Stosuje się elektrody płaskie (prostokątne lub kwadratowe o różnych wymiarach, zaokrąglonych krawędziach i kątach oraz o równej powierzchni), a także elektrody o specjalnym kształcie, przystosowane do określonych rodzajów galwanizacji. Są to m.in. elektrody do galwanizacji w okolicy gałek ocznych, uszu, elektrody dyskowe, wałeczkowe oraz tzw. elektroda Bergoniego (półmaska). Wyróżniamy dwa rodzaje galwanizacji – podłużną i poprzeczną.
Wpływ galwanizacji na organizm:
- anoda: przeciwzapalnie, przeciwbólowo,
- katoda: stymulacja, przekrwienie.
Wskazania do zabiegu galwanizacji
nerwobóle,
przewlekłe zapalenia nerwów, korzeni, splotów,
zespoły bólowe w chorobie zwyrodnieniowej,
zaburzenia krążenia obwodowego,
porażenia wiotkie,
przyspieszanie zrostu kostnego.
Przeciwwskazania do zabiegu galwanizacji
ropne choroby skóry i tkanek miękkich,
egzema, wypryski,
stany gorączkowe,
zburzenia czucia,
porażenia spastyczne,
ciąża,
choroba nowotworowa,
choroby tarczycy,
u osób z rozrusznikiem serca.
Zabiegi galwanizacji wykonuje lekarz specjalista rehabilitacji lub fizjoterapeuta. Dawka zależy od: powierzchni elektrody czynnej, czasu trwania zabiegu, rodzaju i umiejscowienia schorzenia. Czas trwania: 10-30 minut, codziennie lub co 2-gi dzień, seria 10-20 zabiegów.
Jonoforeza
To zabieg elektroleczniczy polegający na wprowadzeniu do tkanek siłami pola elektrycznego leczniczo działających jonów. Do jonoforezy mogą zatem być używane tylko związki chemiczne ulegające dysocjacji elektrolitycznej, czyli tzw. elektrolity. Celem tego zabiegu jest dostarczenie skórze specjalnych substancji czynnych do głębszych warstw skóry. Ilość tych substancji zależy od długości zabiegu, natężenia prądu oraz wielkości elektrod. Do jonoforezy używa się roztworów różnych leków, najczęściej roztworów wodnych (np. preparatów w ampułkach – lidokainy, heparyny, leków przeciwzapalnych, hialuronidazy, jodu) w których rozpuszczone są substancje czynne zdolne do jonizacji.
Wpływ jonoforezy na organizm:
- działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne,
- poprawa ukrwienia,
- pobudzenie i resorpcja płynów,
- pobudzenie tkanki do regeneracji.
Wskazania do zabiegu jonofrezy:
stany pourazowe (stłuczenia, zwichnięcia, skręcenia, krwiaki, zrosty, blizny),
zespół Sudecka,
przewlekłe stany zapalne i zwyrodnieniowe narządu ruchu,
procesy gojenia i regeneracji,
przeciwdziałanie zrostom, bliznom i przykurczom(jonoforeza z jodu, heparyny),
owrzodzenia (jonoforeza z cynku, hialuronidazy).
Przeciwwskazania do zabiegu jonofrezy:
Wynikające ze stosowania leku: uczulenia na salicylany, histaminę.
Wynikające ze stosowania prądu:
- uszkodzenia skóry,
- infekcje,
- ostra gorączka,
- zakrzepowe zapalenie żył,
- ciąża
Elektrostymulacja
Jest to zabieg, w którym wykorzystuje się prąd impulsowy by pobudzić mięśnie do skurczu. Wyróżnia się dwie metody elektrostymulacji: elektrodą czynną (katoda) i dwuelektrodowo. Stosuje się różne kształty impulsów (prostokątne, trójkątne), pojedyncze lub w modułach, w zależności od celu zabiegu.
Wpływ elektrostymulacji na organizm:
- regeneracja mięśni lub grupy mięśni, zwiększenie ich siły i wytrzymałości,
- poprawa krążenia,
- zabezpieczenie przed atrofią mięśni.
Wskazania do zabiegu elektrostymulacji:
zaniki mięśniowe po unieruchomieniu stawów (po złamaniach, zwichnięciach),
porażenie mięśniowe częściowe,
niedowład mięśni lub grup mięśni,
osłabienie mięśni.
Przeciwwskazania do zabiegu elektrostymulacji:
wczesny okres uszkodzenia mięśniowego (7-10 dni),
ciąża / karmienie piersią,
czynna choroba nowotworowa,
osłabienie mięśni.
niewydolność naczyń krwionośnych,
gorączka,
stany zapalne skóry, tkanek miękkich,
wypryski (zmiany dermatologiczne),
Zabieg pobudza mięśnie do skurczu (mięśnie kurczą się i odpoczywają w rytm płynącego z przerwami prądu). Czas trwania zabiegu to 10-15 minut, a ich liczba w serii to 10-20. Po zabiegu zaleca się odpoczynek minimum 20 minut.
Prądy diadynamiczne (Bernarda)
Składają się z 2 komponentów: z prądu galwanicznego i z prądu sinusoidalnie zmiennego. Wyróżnia się 6 rodzajów prądów DD, które wykazują następujące działanie:
- DF, CP, LP – przeciwbólowe,
- DF, MF, CP – przekrwienne i odżywcze,
- DF, CP, LP – obniżenie napięcia mięśniowego,
- RS, MM – używane do elektrostymulacji.
Prądy diadynamiczne: A— DF, B— MF, C — CP, D — LP,E— RS, F—MM.
Wpływ działania prądów diadynamicznych na organizm:
- miejscowe zwiększenie ukrwienia,
- dotlenienie i odżywienie tkanek,
- szybsze usuwanie zbędnych produktów przemiany materii,
- zwiększenie przepływu krwi, co pomaga w szybszym wchłanianiu krwiaków, obrzęków i wysięków,
- zmniejszenie lub zwiększenie napięcia mięśni w danym miejscu w zależności od potrzeb.
Wskazania do zabiegów prądem diadynamicznym:
choroby reumatyczne,
zespoły bólowe jako następstwo urazu,
stany pourazowe,
zaniki mięśni z nieczynności,
nerwobóle,
zapalenia okołostawowe,
osteoporoza,
zespoły korzeniowe,
odmrożenia,
Przeciwwskazania do zabiegów prądem diadynamicznym:
- wszczepiony rozrusznik serca,
- obecność metalowych elementów w tkankach,
- infekcje i gorączka,
porażenia spastyczne,
skłonność do krwawień,
niebezpieczeństwo zatorów,
ropne stany zapalne skóry, owrzodzenia,
miejscowe zaburzenia czucia,
nowotwory,
stan po naświetleniu promieniowaniem jonizującym.
Natężenie prądu ustawia się względem odczuć pacjenta. Cały zabieg trwa od 2 do 8 minut, jednak przy zastosowaniu RS lub MM można go przedłużyć do 10 minut. Zazwyczaj wykorzystuje się kombinację kilku prądów w zależności od efektów jakie chce się uzyskać. W stanach podostrych zabiegi wykonywane są codziennie przez 6-10 dni. Natomiast w stanach ostrych dopuszcza się stosowanie prądów diadynamicznych 2 razy dziennie. Należy pamiętać, że dawkowanie uzależnione jest od rodzaju i stadium schorzenia, miejsca jego występowania oraz osobniczej wrażliwości na prąd elektryczny. W serii wykonuje się od 6 do 10 zabiegów.